Over mij

Mijn foto
Opgegroeid in Utrecht en De Bilt. Padvinderij. Na het Atheneum en de opleiding tot archivaris uitgevlogen naar Den Haag en later Leeuwarden. 35 jaar van mijn leven deel ik met Gonny. Wij hebben een geadopteerde dochter Lorena en zoon Mauricio. Ons gezin is compleet met twee enthousiaste labradors. Ik gedij bij structuur als rode draad in mijn dagelijks leven en ben zorgzaam van aard. Te veel empathie is soms mijn valkuil.

vrijdag 18 maart 2011

Ons vertrouwen in Big Brother.

In zijn in 1948 geschreven roman 1984 schetst George Orwell een onmenselijke dictatoriale eenpartijstaat die in alle opzichten volledig beheerst wordt door de Partij. De alom aanwezige leider van de Partij en het land wordt Big Brother genoemd. Iedere bewoner van het land wordt continu in de gaten gehouden via camera’s die zelfs in de huizen zijn geïnstalleerd. Dit gebeurt onder de slogan ‘Big Brother is watching you’ (‘Grote Broer houdt je in de gaten’). Het is Orwell’s waarschuwing tegen totalitaire regimes, zoals nazi-Duitsland, dat net verslagen was, en Stalins Sovjet-Unie dat na de WO2 op zijn hoogtepunt was.

Eigenlijk vinden wij het nu anno 2011 langzamerhand heel gewoon dat de overheid alles van ons weet. De redenering daarbij is dat “Wie niets te verbergen heeft, hoeft zich ook nergens druk over te maken”. Het is alleen die enkeling, die iets in zijn hun schild voert, die hier last van heeft en er een punt van maakt. Daarom worden Telecom-data door de overheid een jaar bewaard. Dat betekent concreet dat ook onze e-mails, surfbewegingen, sms-berichten en gegevens over telefoongesprekken een jaar lang ter beschikking staan van de overheid. Daarom durft minister Kamp het ook aan om de voorgenomen maatregel af te kondigen dat in de komende jaren 10.000 werknemers van het UWV worden ontslagen, en dat hun werk wordt overgenomen door de zelfredzaamheid van de cliënten van het UWV die zelf maar formulieren via internet moeten gaan invullen en opsturen. Het is allemaal zo gemakkelijk en bespaart een heleboel aan geld. Er moet tenslotte bezuinigd worden. Wij moeten de puinhopen die zijn ontstaan als gevolg van de linkse hobby’s nu opruimen wordt gezegd.  Dus meer zelfverantwoordelijkheid voor je eigen leven en toekomst. Zo geven we Nederland weer terug aan de Nederlanders

We zijn hard op weg naar een Big Brother samenleving. Camera’s in het publieke domein zijn al heel normaal geworden. Niemand die zich daar nog over opwindt. Databestanden kunnen dankzij de automatisering heel gemakkelijk gekoppeld worden, zodat je hele hebben en houden voor Jan en alleman toegankelijk is. De digitalisering van de communicatie heeft een enorme transparantie teweeg gebracht. Er is weinig dat nog verborgen blijft. De Leeuwarder juwelier Kramer is vorige week dinsdag voor de 16e keer overvallen. Nu op klaarlichte dag. De overbuurman heeft er een filmpje van gemaakt en op het direct op internet gezet (You-tube) Op dit filmpje is te zien dat Kramer onverschrokken trachtte te handelen. Ondanks zijn 82 jaar achtervolgd hij de twee jongens naar buiten toen zij op een scooter trachtte weg te komen. Het is ontluisterend om te zien dat hij over de stoep wordt meegesleurd. Sms-alert, werd direct door de Politie ingeschakeld. Deze vorm van nieuwe sociale media, waarbij een sms wordt verstuurd naar mensen die zich daarvoor hebben opgegeven en op hun mobiele telefoon direct een berichtje krijgen om uit te kijken naar een rode scooter met twee jongens.
Hoe het afliep? Binnen het uur had men de scooter gevonden en 5 mensen gearresteerd. Op wederom You-tube is ook daar een filmpje van te vinden. Bravo denk je dan, het werkt die nieuwe technologie. Twee dagen later bleek dat alle 5 weer vrij waren. Ze hadden er niets mee te maken. Er waren namelijk foute tips binnengekomen. De echte daders zijn vooralsnog spoorloos.

23-ding genoten maakt u zich geen illusie.  Als men wil is er heel veel over mij, u en de onzen te achterhalen. En dat kan tot nare gevolgen leiden. Zo bleek iemand die een strafbaar feit had gepleegd een identiteitsbewijs met valse naam en burgerservice nummer te hebben gebruikt. De man wiens werkelijke identiteit het betrof, kwam hier achter toen hij thuis werd opgehaald voor een verhoor op het Politiebureau. Al snel was duidelijk hoe de vork werkelijk in de steel zat en de man werd met excuses weer thuisgebracht. Alleen was er toch nog een nasleep. Hij bleek bij herhaling in de geautomatiseerde registraties als een ‘fout iemand’ te zijn bestempeld. En hoewel Justitie dit wist, kon hij geen hypotheek krijgen, werden sollicitaties bij voorbaat afgewezen en werd een aantal lidmaatschappen opgezegd. De verschillende overheden en instanties kregen het echter niet voor elkaar om hem uit de foutieve informatiesystemen te krijgen.

Wie zich werkelijk aan dit soort ontwikkelingen wil onttrekken, zal zich als de wereldvreemde Ir. Walter de Rochebrune van beroep mijnbouwkundig ingenieur en kluizenaar moeten gaan opstellen. Het bekende TV- typetje van Wim de Bie uit de jaren tachtig en negentig die zich in het tuinhuisje van zijn moeder had verschanst. Zonder computer en telefoon, schichtig tegenover vreemden, maar wel een groot liefhebber van zilverpapier waarmee hij zich trachtte te beschermen tegen al die stralen. De techniek is stilaan de vijand van de mens aan het worden. Het is de tijd van de paranoïde angsten. Vluchten kan niet meer. Big Brother ziet alles, weet alles en onthoudt alles. Het Alziend Oog wordt daarbij het Boze Oog.


Hoe gaan mensen zich op den duur gedragen als je weet dat je overal door derden wordt bespied? Wat betekent dit voor het normale vertrouwen dat je in je medemens stelt? Vertrouwen is dan niet meer iets dat je geeft of ontvangt, maar dat je verkrijgt door 'veilig (kalt?) te  worden gesteld' door de digitale methodieken van beveiliging. Vertrouwen is er alleen nog als het gecontroleerd kan worden. Uiteindelijk betekent dit dat het normale vertrouwen dat mensen altijd in hun omgeving hebben kunnen stellen gaat verdwijnen. Je gelooft niemand meer op zijn woord. Je gelooft het pas als zijn gedrag kan worden gecontroleerd. En dat blijkt dan heel vaak nodig te zijn!. We beleven daardoor de overgang van een discipline-maatschappij naar een controle-maatschappij.  Dat creëert angstige en volgzame mensen en brengt een verlies aan geborgenheid en verantwoordelijkheid met zich mee. De publieke sfeer is aan het verworden tot een tot object van ultieme veiligheidszorg. Hoe kun je jezelf nog verzetten tegen een maatschappelijk systeem dat als een Alziend oog zijn burgers in altijddurende bewaring heeft gesteld?

Deze ontwikkelingen voltrekken zich geruisloos, stapje voor stapje. Als de maatregelen in één keer zouden worden doorgevoerd, zou er een massaal verzet volgen. Maar het is telkens een klein beetje privacy dat moet worden ingeleverd. Bange mensen hebben daar geen enkel bezwaar tegen. Ze vinden het wel prettig als er voortdurend op hun gelet wordt. Ze zouden immers toch nooit hun mond opendoen als er iets gebeurt wat hen niet zint. Laat een ander maar op de blaren zitten, dat wil zeggen: de mensen met een grote mond, de klokkenluiders, de onruststokers, degenen die Big Brother bij voorbaat niet willen vertrouwen. Fenomenen als verburgerlijking en vertrutting grijpen om zich heen naarmate de controle-maatschappij verder oprukt. Dissidente geluiden worden dan bij voorbaat verdacht. De zondebok gaat deel uit maken van een alomtegenwoordig systeem van bespieden dat ongemerkt overgaat in intimidatie. Iedereen gaat in de pas lopen. Big Brother is watching you. Straks vraagt hij nog of je wilt gaan marcheren!

Het is goed dat wij 23-ding genoten van het HCL kennis nemen van de nieuwe mogelijkheden die ons vak met zich meebrengt. Het is echter beter dat wij onszelf als mensen regelmatig voor ogen blijven houden dat vertrouwen in elkaar gebaseerd is op wederzijds respect, helpen zonder verwachtingen en jezelf wakker houden door 180º graden te gaan draaien en dan de vragen weer eens op nieuw te gaan stellen. Ik moet er niet aan denken dat ik al de namen van onze (digitale) bezoekers op het internet ga opvragen om te bekijken wat hij of zij hebben uitgespookt.

Het Alziend oog of God is geen statisch begrip, geen verzameling natuurwetten, geen Big Brother in cyberspace. God dobbelt niet in enen en nullen. En dus is God ook niet op Google te vinden. Hij kan ook niet alles zien.  Ik kan me nog het meest vinden in een definitie die Gerard Reve ooit van God heeft gegeven: ‘God is het diepst verborgene en meest weerloze in onszelf.’  Kortom, God is  niet ergens tastbaar aanwezig, zelfs niet in cyberspace. Dat is misschien ook wel zijn redding in deze tijd van ontkerstening. Aan de deur wordt niet gekocht. Vertrouwen is namelijk niet te koop. Het komt uit jezelf.

Spreuk: Iedereen vertrouwen is dwaas, niemand vertrouwen is nog dwazer.

Ps. Wat doet  Coby haar schaar nu weer op mijn bureau?